Gọi là “Chợ tro” vì hàng hóa duy nhất hiện diện ở ngôi chợ này chính là tro - một thứ rất đỗi thân thuộc và gắn liền với cuộc sống hàng ngày của người dân nơi đây.
Những người phụ nữ chuẩn bị bao cho một chuyến “đi tro” mới
“Chợ tro Trà Thôn” độc đáo, vang danh khắp nơi nằm ở kinh Trà Thôn, ấp Long Quới 1, xã Long Điền B, huyện Chợ Mới, tỉnh An Giang. Nhiều người còn gọi nơi đây với cái tên quen thuộc là “Xứ tro”.
Theo lời kể của bậc cao niên ở Trà Thôn thì ban đầu chỉ có vài hộ gia đình làm nghề mua bán tro. Vì gia cảnh không có đất canh tác nên họ bỏ công đi hốt tro về bán cho nhà vườn chung quanh. Thế nhưng, công việc đó cũng rất bấp bênh. Do địa thế ở đây kênh rạch nhiều, đất đai được phù sa bồi đắp quanh năm nên nhà vườn không cần sử dụng tro để cải tạo đất.
Ghe chở tro
Trong lúc bí bách, dân tro Trà Thôn đã nghĩ đến việc chuyên chở tro đến những nơi thật sự cần như lời dạy của người xưa “mua của người chán, bán cho người thèm”. Và chỉ có những vùng đất khô cằn mới cần tro để cải tạo đất, làm phân bón. Nghĩ là làm. Dân tro Trà Thôn đã thu gom tro rồi dùng ghe lớn chở đến các tỉnh khác bán. Ban đầu chỉ có vài gia đình làm. Họ chở tro đến Bình Dương, Tây Ninh, Bến Tre, Đồng Tháp để bán cho các nhà vườn, chủ ruộng trồng hoa kiểng, đậu phộng, mía, khoai mì…. Theo thời gian, nhiều người thấy công việc này cũng đủ sống nên cùng sắm sửa tàu ghe làm nghề mua bán tro.
Giai đoạn hưng thịnh nhất là vào những thập niên 80, 90 của thế kỷ 20. Có khoảng 400 gia đình mưu sinh bằng nghề này. Vào khoảng tháng 11 âm lịch là có hàng trăm tàu ghe tập hợp dày đặc cả một khúc sông. Và cũng từ đó, chợ tro Trà Thôn được nhiều người biết đến, họ truyền tai nhau, lan nhanh khắp các tỉnh thành Nam bộ. Người ta gọi đó là “Thương cảng tro”.
Người dân cất trấu để sản xuất tro trấu
Với những người sinh ra từ ruộng đồng, đã trải qua thời thơ ấu cùng những bữa cơm được chắt chiu từ “mặn chát giọt mồ hôi” của đấng sinh thành, được hít thở trong làn hương lúa chín, được đắm chìm trong mùi thơm của rơm rạ, mùi khói đốt đồng và hơn hết là được thưởng thức bữa cơm quê bình dị với cá bắt từ mương, còn rau thì hái sau vườn… Thì có lẽ khi nhắc đến tro ai ai cũng đều có thể cảm nhận được nỗi cơ cực của những người trót gắn cả đời mình với nghề làm tro.
Một góc chợ tro Trà Thôn
Mang thông điệp đó, bộ phim tài liệu Xứ tro – do TFS sản xuất sẽ kể cho khán giả nghe câu chuyện về những người mưu sinh bằng nghề tro. Chuyện mỗi ngày “ăn tro, uống tro, thở tro và ngủ với tro” của họ đã trở thành thói quen, thành nếp sống hàng ngày. Dù biết là cái đen đúa của tro luôn bám riết cuộc sống của họ từ ngoài đường cho đến khi về nhà, dù biết là cái cơ cực của nghề đang từng ngày bào mòn sức khỏe nhưng họ vẫn bám và giữ lấy nghề.
Đón xem phim tài liệu “Xứ tro” phát sóng lúc 15g thứ năm (14/3) và thứ sáu (15/3) trên HTV9.
Thùy Trang