“Người tù khổ sai” (Papillon): Bài ca về bản năng sinh tồn của con người

Ở những cảnh đầu phim, Papillon ra dáng một tên khét tiếng thao túng những hộp đêm ở Paris

Dựa theo cuốn tự truyện ly kì chứa đựng bao nỗi đau khổ, tủi nhục cả về thể xác lẫn tinh thần của Henri Charrière và những người bạn mà ông quen biết, với phiên bản mới nhất dưới bàn tay tài hoa của đạo diễn Michael Noer, cuộc sống tù đày trong “Người tù khổ sai” (Papillon) là sự pha trộn giữa cảm giác kịch tính trong những lần vượt ngục mạo hiểm để vươn tới tự do và cảm giác ấm áp của tình tri kỷ giữa hai nhân vật Papillon (Charlie Hunnam) – tay phá khóa két sắt bậc nhất của thế giới ngầm Paris và Louis Dega (Rami Malek) – tên nhà giàu yếu đuối với biệt tài làm giả trái phiếu.

Bộ phim lấy bối cảnh Paris hoa lệ thập niên 30 với những sòng bài sáng đèn cùng những cô gái làng chơi bốc lửa. Giữa chốn xa hoa ấy, Papillon hiện lên màn ảnh rộng với vẻ ngoài lịch lãm, sang trọng, tiêu pha không tiếc tay, sở hữu đầu óc nhanh nhẹn của con nhà nghề đạo chích.

Như bao người đàn ông khác, anh say mê điên cuồng nàng tình nhân Nenette (Eve Hewson) - một kỹ nữ nổi tiếng của Paris bấy giờ. Chính sự thân mật của nàng gái bán hoa này dành cho Papillon đã chọc giận cơn ghen tuông của một tên công tử giàu có khác, khiến Papillon bị gài bẫy giết người và lĩnh án chung thân tại nhà tù tăm tối nhất của “mẫu quốc” Pháp, phải lao động khổ sai và có thể chết bất kỳ lúc nào nếu có biểu hiện chống đối.

Tại địa ngục trần gian này, Papillon gặp được người anh em tri kỷ của đời mình - Louis Dega. Trái với sự quyết đoán, mạnh mẽ của Papillon, anh chàng Louis Dega lại xuất hiện với dáng vẻ chậm chạp, lù khù với cặp kính tròn tương tự Harry Potter. Anh ta chẳng làm nên trò trống gì, không thể đẩy những xe hàng nặng, luôn run rẩy và sợ hãi trước những kẻ côn đồ trấn lột của chốn ngục tù. Đã biết bao lần Dega suýt bỏ mạng, thế nhưng luôn là Papillon đã giải nguy và cứu anh từ tay thần chết.

Rami Malek trong tạo hình của một Louis Dega yếu đuối, lù khù

Giữa chốn mạng người bị chính đồng loại xem như cỏ rác, Papillon và Dega vẫn dành cho nhau một sự quý mến đặc biệt. Vì thế, Papillon nảy sinh một kế hoạch táo bạo, đó là rủ Dega vượt ngục cùng mình. Thế nhưng, cuộc vượt ngục thất bại. Hai người bạn bị biệt giam ở hai nơi cách xa nhau. Khoảng thời gian đó, Papillon và Dega lại trở về với chốn lao tù khổ cực, thế nhưng, cả hai chỉ mải lo lắng không biết liệu bạn mình có còn sống được ở một nơi đày đọa con người như nhà ngục này.

May thay, may mắn vẫn còn mỉm cười với hai người khi sau lần biệt giam thứ nhất, qua bao nhiêu cách trở, Dega đã tìm được cách để gặp lại Papillon. Dega của bây giờ đã nhanh nhẹn hơn, khôn khéo hơn, trở thành tay phải làm sổ sách đắc lực cho tên chỉ huy – cơ hội ngàn vàng để tuồn những tin tức nội bộ quý giá. Là người đầu tiên và duy nhất đến thăm Papillon ở bệnh xá, thời gian không làm phai nhòa tình thân giữa hai người. Họ trò chuyện rồi cùng nhau thì thầm kế hoạch tẩu thoát lần 2.

Dưới sự dẫn dắt của Franklin J. Schaffner, “Papillon” phiên bản năm 1973 thực sự là một “hit” trong số các tác phẩm khác cùng đề tài tội phạm hình sự khi đã chiếm được trái tim của hàng triệu người hâm mộ. Trong khi đó, được đạo diễn bởi nhà làm phim người Đan Mạch Michael Noer, “Người tù khổ sai” hay “Papillon” phiên bản mới này lại mang đến câu chuyện hết sức mới mẻ và thậm chí là một cảm giác phiêu lưu bảng lảng mơ hồ. Tuy không liên tục đề cập đến khía cạnh bạo lực, đau khổ, và máu me nhưng người xem vẫn cảm nhận được sức tàn phá một con người thông qua nỗi căm hận ẩn trong cơ thể gầy gò mà những tù nhân này phải chịu đựng.

Sẽ không dễ dàng gì đối với cặp đôi diễn viên Charlie Hunnam và Rami Malek, khi đối mặt với họ là thành công của bộ phim gốc mà trong đó Hunnam sẽ phải vượt qua màn trình diễn của Steve McQueen còn đối đầu với Rami Malek là một Dustin Hoffman đã đi vào lịch sử. Thế nhưng, hai người họ đã làm được, và làm được một cách thành công.

Charlie Hunnam và Rami Malek đã thành công trong việc khắc họa lại hai nhân vật kinh điển Charrière và Dega

Ngoài xoay quanh một màn vượt ngục thuần túc gay cấn, phim còn khai thác sâu vào tình tri kỷ tâm giao thiêng liêng và sâu đậm giữa Charrière và Dega. Chính điều này đã bổ trợ cho liên minh gắn kết giữa Charrière và Dega để mối quan hệ giữa họ trở nên thuyết phục hơn: Không có Charrière, Dega không thể tồn tại. Không có Dega, Charrière không thể trốn thoát. 

Charrière là nhân vật tiêu điểm của bộ phim, được xây dựng bởi những hình ảnh đối lập. Anh ta là một tên tội phạm tốt, người vốn chưa bao giờ làm tổn thương một con ruồi cho đến khi hệ thống nhà tù tàn bạo của Pháp nắm lấy anh ta. Trong khi đó, Dega, kẻ hèn nhát và yếu đuối, cần sự bảo vệ của bạn mình. Đổi lại, gã thông minh và đầy mưu mẹo, gã thu xếp nhiều khoản tiền hối lộ và tiền thưởng khác nhau để thực hiện một cuộc vượt ngục thành công khỏi Đảo Quỷ. Và trong một thế giới vốn chỉ mang lại những điều tồi tệ nhất cho con người, hai người đàn ông này tồn tại với sứ mệnh mang lại một cái gì đó tốt đẹp cho nhau. Họ chính là khởi nguồn cho hai cảm xúc vui vẻ và đau đớn cho người xem khi thưởng thức tác phẩm này.

Câu chuyện của Charrière và Dega đã truyền tải thông điệp mạnh mẽ về ý chí và bản năng sinh tồn của con người

Cũng giống như bản gốc, bản phim làm lại không quan tâm đến các câu hỏi về sự vô tội, có tội hay tính công bằng của luật pháp. Thay vào đó là câu chuyện về những người đàn ông kiên cường trong điều kiện sống khắc nghiệt để tồn tại và tìm kiếm tự do. Họ có thể cười hay đứng nhìn chằm chằm hoặc thỉnh thoảng run rẩy khi đối mặt với cái chết. Và thần chết luôn thường trực ở đó, được biểu trưng bởi hình ảnh một chiếc máy chém và được nhân cách hóa bởi các vệ sĩ, người cai ngục và các xác chết được kéo ra ngoài như những bao rác.

Câu chuyện cuộc đời Charrière Papillon không chỉ tố cáo sự man rợ của chủ nghĩa thực dân chèn ép con người tới chỗ chết. Ngược lại, thông qua sự đau đớn, khổ sở mà Papillon chịu đựng và trải qua trong suốt khoảng thời gian dài lặp đi lặp lại trong khu biệt giam hay những hình phạt tàn bạo dành cho anh sau những lần trốn thoát không thành - sau tất cả, mọi khổ đau ấy dường như không còn nghĩa lý gì khi anh vẫn không ngừng tìm cách thoát ra, tìm cách vượt lên khổ cực để giành lấy một con đường sống. Đó mới chính là những gì sâu sắc nhất mà bộ phim muốn truyền tải - một phép ẩn dụ cho ý chí và bản năng sinh tồn của con người.