Phim tài liệu: Nói thơ Vân Tiên

Truyện thơ Lục Vân Tiên trở thành nguồn sáng tạo của dân gian

Chính nhờ nghệ thuật nói thơ hấp dẫn này mà tác phẩm Lục Vân Tiên trong bối cảnh xã hội lúc bấy giờ nhanh chóng được phổ biến rộng rãi.

Nội dung truyền dạy đạo làm người - "trai thời trung hiếu làm đầu, gái thời tiết hạnh làm câu trau mình" - của tác phẩm đã tác động rất lớn đến nếp sống, nếp nghĩ của người dân Nam bộ, từ đó hình thành nên điệu thức nói thơ Lục Vân Tiên.

Truyện thơ "Lục Vân Tiên" của Nguyễn Đình Chiểu được sáng tác theo thể thơ lục bát, ra đời vào khoảng những năm 50 của thế kỷ 19. Đây là một trong những tác phẩm ưu tú của nền văn học Việt Nam, có ảnh hưởng sâu sắc đến văn hóa dân gian các tỉnh phía Nam, là một cuốn tiểu thuyết về luân lý, cốt bàn đạo làm người. 

Các không gian của nói thơ Vân Tiên

Với quan niệm "văn dĩ tải đạo", tác giả muốn đem chuyện người xưa để khuyên răn con người về cương thường đạo nghĩa.

Căn cứ vào thang âm và điệu thức thì nói thơ Vân Tiên ở Bến Tre sử dụng điệu thức nam ai, hơi ai được diễn đạt theo nhịp điệu không buông rơi, đều đặn như hát bài chòi, không kéo dài thời gian như hò, không thôi thúc bươn bả như nói vè.

Nói thơ Vân Tiên điềm tĩnh, truyền đạt đến người nghe chắc rõ từng tiếng một. Nhịp điệu không rời rạc cùng âm điệu rung ngâm vừa phải đủ để tạo không khí đồng cảm và hấp dẫn người nghe. Có lẽ vậy mà đến cuối thế kỷ 19, cùng với sự phát triển của phong trào yêu nước chống Pháp mà nói thơ Vân Tiên nhanh chóng lan tỏa khắp lục tỉnh Nam kỳ. 

Nói thơ Vân Tiên và thế hệ trẻ ngày nay

Để phổ biến một sản phẩm văn hóa đến số đông người dân trong bối cảnh xã hội lúc bấy giờ, không gì hữu hiệu hơn phương thức truyền khẩu. Do vậy, lối nói thơ Vân Tiên ra đời hoàn toàn phù hợp với đời sống sinh hoạt của người dân Nam bộ xưa.

Là một sản phẩm văn hóa dân gian đặc hữu nên cho đến nay, cả tiết điệu, âm vần đến cung đoạn và cách thức ngâm nga, nghỉ ngừng đều được những bậc cao niên trân trọng giữ gìn và hầu như ai cũng diễn đạt hết sức nhuần nhuyễn, nhất là trong những trường hợp diễn xướng truyện thơ truyền thống kiểu bổn cũ soạn lại.

Ngày nay, thế hệ trẻ cũng được tạo điều kiện để tiếp xúc, học hỏi nói thơ Vân Tiên để qua đó lưu giữ những giá trị quý báu trong hình thức diễn xướng dân gian cùng những bài học nhân nghĩa trong truyện thơ Lục Vân Tiên. 

Tuần sau, trên kênh HTV9, quý khán giả có thể tiếp tục đón xem những thước phim tư liệu quý khác trong các phim dưới đây.