Thách thức an toàn mạng và giải pháp đảm bảo ATTT trong bối cảnh chuyển đổi số

Ông Trần Minh Quảng, Giám đốc sản phẩm Công ty An ninh mạng Viettel

Ông Trần Minh Quảng, Giám đốc sản phẩm Công ty An ninh mạng Viettel, nhận định các cuộc tấn công mạng tại Việt Nam đang phát triển với mức độ ngày càng tinh vi, gây ra ba thách thức lớn. Thứ nhất, nguy cơ từ các hình thức tấn công như lừa đảo (phishing) và ransomware không ngừng gia tăng, đặc biệt trong các lĩnh vực tài chính, chính phủ và thương mại điện tử. Trong 3 quý đầu năm 2024, đã ghi nhận hơn 4.000 tên miền lừa đảo, tăng đáng kể so với cùng kỳ năm ngoái. Đồng thời, Việt Nam dẫn đầu khu vực Đông Nam Á về thiệt hại từ ransomware, với hơn 7 Terabyte dữ liệu bị mã hóa.

Thứ hai, các tổ chức tại Việt Nam đang phải đối mặt với lượng dữ liệu và cảnh báo khổng lồ, trong đó có tới 50.000 cảnh báo mỗi ngày từ các trung tâm vận hành an ninh mạng (SOC), nhiều cảnh báo trong số đó là giả, được tạo bởi hệ thống AI. Tăng trưởng dữ liệu hàng năm đạt 30%, tạo áp lực lớn lên khả năng xử lý và phân tích an ninh mạng.

Thứ ba, tình trạng thiếu hụt nhân lực an ninh mạng nghiêm trọng tiếp tục là bài toán khó giải. Toàn cầu đang thiếu khoảng 3,4 triệu chuyên gia, trong đó khu vực châu Á - Thái Bình Dương chiếm tới 2,1 triệu người vào năm 2023.

Để ứng phó, các chuyên gia đề xuất ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để phát hiện và phân tích mối đe dọa, kết hợp với trí tuệ con người nhằm đảm bảo hiệu quả và độ chính xác. AI có khả năng xử lý khối lượng lớn dữ liệu theo thời gian thực, phát hiện tấn công phức tạp, nhưng sự tham gia của con người vẫn cần thiết để phân tích ngữ cảnh và tùy chỉnh phản ứng.

Cũng trong khuôn khổ hội thảo, ông Lã Mạnh Cường, Phó Tổng Giám đốc OPSWAT Việt Nam, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc bảo vệ hệ thống mạng IT-OT, đặc biệt là các cơ sở hạ tầng trọng yếu như nhà máy điện, nước.

Tại sự kiện, ông Nguyễn Minh Hải, Giám đốc Kỹ thuật Fortinet Việt Nam cho rằng AI là công cụ được các nhóm tội phạm mạng sử dụng để thiết kế các cuộc tấn công mạng.

Thí dụ như với hình thức tấn công về Spear Phishing, hacker có khả năng tạo ra những email có sức thuyết phục rất cao, từ đó đánh lừa người dùng và chiếm đoạt thông tin tài khoản.

Không chỉ vậy, AI giờ đây đã có thể đánh bại các thuật toán về captcha thường được các doanh nghiệp sử dụng để bảo vệ dữ liệu.

Bên cạnh đó, còn một mối lo khác về nguy cơ bảo mật từ các thiết bị IoT phổ biến, như TV, camera an ninh, xe hơi, thiết bị tập thể dục...

"Hiện nay ở các doanh nghiệp, có sự xuất hiện bùng nổ của các thiết bị IoT. Nếu không có một bức tranh toàn cảnh, doanh nghiệp hoàn toàn có thể đứng trước nguy cơ bị tấn công qua các lỗ hổng bảo mật trên các thiết bị đó", ông Hải nêu.

Ông Li Hai, Giám đốc An ninh Bảo mật, Quan hệ Chính phủ và Truyền thông của Huawei toàn cầu chia sẻ: Việt Nam đang dẫn đầu ASEAN về chỉ số chuyển đổi số (CĐS) và có tiềm năng lớn trong việc xây dựng chính quyền số và nền kinh tế số.

Ông Li Hai đề xuất mô hình Digital TRUST với năm yếu tố cốt lõi: công nghệ và nhân tài, chia sẻ trách nhiệm, hợp tác đa phương, chuẩn hóa quốc tế và thương mại số công bằng. Đồng thời, các công nghệ như 5,5G và AI tạo sinh (AIGC) được kỳ vọng sẽ thúc đẩy năng suất và hiệu quả trong nhiều ngành công nghiệp.

Ông Li Hai cũng cho biết: "Đồng hành cùng các nước thành viên ASEAN triển khai hiệu quả chiến lược số hóa quốc gia theo hướng tiếp cận từ trên xuống, Huawei đã phát hành bộ tài liệu Hướng dẫn Chuyển đổi Số - Trí tuệ Quốc gia, bao gồm các Khung Chính sách và Quy định cùng Chỉ số Chuyển đổi Số Toàn cầu mới (GDI)".

Mô hình GDI đo lường tiến trình số hóa của 77 quốc gia bằng 42 chỉ số theo 4 yếu tố hỗ trợ quan trọng: Kết nối Vô hình, Nền tảng Kỹ thuật số, Năng lượng Xanh, Chính sách & Hệ sinh thái Hỗ trợ. Các quốc gia này chiếm tổng cộng 93% GDP và 80% dân số thế giới, đưa ra chỉ báo tốt về tiến trình chung trong quá trình chuyển đổi số toàn cầu.

Quan trọng hơn, mô hình GDI do Huawei và International Data Corporation (IDC - công ty nghiên cứu thị trường hàng đầu thế giới, chuyên sâu về lĩnh vực ICT) nghiên cứu phát triển, cho thấy các khoản đầu tư chiến lược vào cơ sở hạ tầng số có thể thúc đẩy tăng trưởng kinh tế nhanh chóng. Đồng thời, mô hình cũng chỉ ra cách các quốc gia ở 3 giai đoạn trưởng thành số khác nhau - Khởi đầu, Tiếp nhận, Dẫn đầu - có thể tận dụng quá trình chuyển đổi. 

Việt Nam hiện đang đứng đầu nhóm "Khởi đầu" trong GDI và sẽ sớm bước sang giai đoạn "Tiếp nhận". Việc tham khảo đồng thời Mô hình GDI và Mô hình Digital TRUST, hứa hẹn sẽ mang đến nhiều kinh nghiệm và ứng dụng, góp phần thúc đẩy lộ trình chuyển đổi số nhảy vọt, thịnh vượng và bền vững cho quốc gia.
Tại sự kiện, ông Li Hai cũng đưa ra đề xuất phù hợp cho Việt Nam, nhằm tăng tốc khai phóng nền kinh tế số dựa trên tiến trình 6 trụ cột tuần tự.

1. Governance (Quản lý công): Hoàn thiện luật pháp và chính sách, tổ chức và mục tiêu, mô hình vận hành và ngân sách.

2. Digital Culture (Văn hóa Số): Phát triển hòa nhập, khuyến khích học tập suốt đời, đào tạo và bồi dưỡng nguồn lực nhà khoa học dữ liệu

3. Digital Infrastructure (Cơ sở hạ tầng Số): Xây dựng mạng - đám mây - nền tảng, chiến lược dữ liệu và trung tâm chia sẻ, an ninh mạng và chủ quyền số

4. Digital Services (Dịch vụ Số): Phát triển các dịch vụ lấy con người làm trung tâm, cá nhân hóa, kỹ thuật số và thông minh hơn.

5. Digital Ecosystem (Hệ sinh thái Số): Kết nối với các nhà phát triển địa phương, thúc đẩy nghiên cứu phát triển, cùng nhau đổi mới và cung cấp mọi thứ như một dịch vụ.

6. Sustainability (Tính bền vững): Tối ưu lợi nhuận đầu tư, dịch vụ mới, vận hành và bảo trì hiệu quả, hướng đến lộ trình cắt giảm lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính xuống gần bằng 0 (Net Zero). 

Hội thảo nhấn mạnh việc tăng cường hợp tác chặt chẽ giữa chính phủ, doanh nghiệp và toàn xã hội là yếu tố then chốt để giải quyết các thách thức an ninh mạng, đồng thời tạo động lực mạnh mẽ thúc đẩy quá trình chuyển đổi số một cách bền vững và hiệu quả./.