(HTV) - Ngày 24/02/2025 đánh dấu tròn ba năm kể từ khi Nga phát động chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ucraina. Đây là cuộc xung đột lớn nhất tại châu Âu kể từ Thế chiến thứ 2 và khiến cả hai bên tham chiến chịu ổn thất nặng nề.
Gần đây, sự trở lại của Tổng thống Mỹ Donald Trump với một loạt chính sách, đã khiến cục diện có nhiều diễn biến bất ngờ. Không chỉ Nga và Ucraina mà cả Châu Âu cũng vật lộn để tìm cách thích nghi.
Tháng 2 năm 2022, phạm vi chiến trường của Nga diễn ra xung quanh Thủ đô Kiev, nhưng sau đó mở rộng xuống phía Nam Ucraina. Cho đến giờ, Nga tập trung quanh 4 tỉnh mà nước này đã sáp nhập gồm: Lugansk, Donetsk, Kherson và Zaporizhzhia.
Ước tính sau 3 năm xảy ra xung đột, Ucraina đã bị mất khoảng 11% diện tích lãnh thổ. Nguồn ảnh: CNN
Tuy nhiên, quân đội Ucraina đã phản công mạnh mẽ, buộc Nga phải điều chỉnh phương thức tác chiến, áp đảo về hỏa lực, gây thiệt hại nặng nề cho Ucraina.
Trong khi đó, quân đội Ucraina dưới sự hỗ trợ mạnh mẽ về vũ khí và phương tiện chiến tranh, đã dần thích ứng và đối phó hiệu quả với chiến thuật của Nga
Ngoài ra, phương thức tác chiến của cả hai bên cũng thay đổi khi có sự xuất hiện của các loại vũ khí, khí tài có tích hợp trí tuệ nhân tạo (A.I.) như thiết bị bay không người lái, tên lửa tự hành
Năm 2024 là năm mà Nga - Ucraina bắt đầu đưa vũ khí tự hành tích hợp A.I. ra chiến trường
Trong ba năm qua, mức độ ác liệt của cuộc xung đột không ngừng gia tăng. Sau khi Mỹ và phương Tây đẩy mạnh cung cấp khí tài và viện trợ cho Ucraina, cuộc xung đột giữa Nga và Ucraina trở thành cuộc “đối đầu” không khoan nhượng giữa Nga với Mỹ và phương Tây. Nga huy động ngày càng nhiều lực lượng tại Ukraine. Từ 360.000 quân vào tháng 1/2023, đã tăng đến 560.000 vào tháng 10/2024. Trung bình, cứ mỗi 6 tháng, Nga bổ sung khoảng 50.000 quân vào cuộc chiến.
Cả Nga và Ucraina đã phải chịu tổn thất nặng nề do cuộc xung đột kéo dài ba năm qua. Liên Hiệp Quốc ước tính, hơn 11.700 người tử vong và hơn 24.600 người khác bị thương, cùng hàng trăm ngàn binh sĩ Nga, Ucraina tử trận hoặc bị thương trong xung đột.
Không chỉ tổn thất lớn về con người, cuộc xung đột kéo dài 3 năm qua đã tàn phá nặng nề nền kinh tế và cơ sở hạ tầng của Ucraina và cả Nga.
Năm 2022, Nga và Ucraina đã có 5 vòng đàm phán nhưng đều không đi đến kết quả cụ thể nào. Kể từ đó, quan điểm, điều kiện đàm phán của hai bên thay đổi và ngày càng phức tạp.
Đàm phán thất bại chủ yếu là do sự khác biệt lớn về điều kiện tiên quyết của hai bên.
Về vấn đề lãnh thổ: Ucraina yêu cầu Nga rút quân hoàn toàn khỏi lãnh thổ của mình. Trong khi Nga lại yêu cầu Ukraine công nhận chủ quyền của Nga đối với bán đảo Crimea và bốn khu vực đã sáp nhập mà Nga đang kiểm soát
Về tư cách thành viên NATO: Ukraine muốn sớm gia nhập EU và NATO. Trong khi Nga yêu cầu Kiev cam kết không gia nhập NATO, còn EU thì có thể gia nhập nhưng không phải thời điểm ngay bây giờ.
Các cuộc đàm phán trước đây diễn ra không có sự tham dự của Nga
Những khác biệt lớn này là rào cản khiến các cuộc đàm phán cho đến giờ đều không đi đến thỏa thuận sau cùng. Trong ba năm qua, cuộc xung đột tại Ucraina là một trong những vấn đề quốc tế phức tạp nhất, làm ảnh hưởng sâu sắc đến quan hệ giữa Mỹ, Nga, và châu Âu.
Tổng thống Nga Vladimir Putin - Tổng thống Ucraina Volodymyr Zelensky - Tổng thống Mỹ Donald Trump (theo thứ tự từ trái qua)
Đến nay, đã có cá nỗ lực ngoại giao đến từ nhiều nước như Trung Quốc, Brazil, Thổ Nhĩ Kỳ, các nước châu Phi… nhưng đều không thành công. Trong khi đó, các hội nghị hòa bình cho Ucraina do phương Tây tổ chức cũng chưa mang lại kết quả vì không có sự tham gia của Nga.
Tuy nhiên, trong những ngày qua, chính quyền Mỹ dưới thời tổng thống Trump đã có những động thái mới trong việc can thiệp vào cuộc xung đột Nga-Ucraina, báo hiệu sẽ có những tiến triển mới.
Tổng thống Mỹ Donald Trump, từ khi nhậm chức, đã nhiều lần bày tỏ lập trường mới của Mỹ trong việc giải quyết cuộc xung đột. Điều này đã được thể hiện trong phát biểu của Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Mỹ Pete Hegseth ngày 12/2 qua tại trụ sở NATO ở Brussel.
"Chúng tôi muốn, giống như các bạn, một Ukraine có chủ quyền và thịnh vượng. Nhưng chúng ta phải bắt đầu bằng cách thừa nhận việc quay trở lại biên giới trước năm 2014 của Ucraina là mục tiêu không thực tế. Theo đuổi mục tiêu ảo tưởng này chỉ kéo dài chiến sự và gây ra nhiều đau khổ hơn" - ông Hegseth cho biết.
Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio cũng nói chính quyền Trump không coi việc Ucraina gia nhập NATO là một phần giải pháp cho cuộc xung đột. Thay vào đó, Mỹ và các đồng minh châu Âu cần giải quyết các lệnh trừng phạt áp đặt lên Nga để đạt được giải pháp "bền vững, lâu dài" cho cuộc xung đột
Mỹ là nước đóng góp tài chính lớn nhất cho Ucraina kể từ khi chiến tranh bắt đầu vào năm 2022, khoảng 95 tỷ USD viện trợ bao gồm viện trợ quân sự, nhân đạo và tài chính. Nguồn ảnh: CNN
Ngày 13/2, tổng thống Mỹ Donald Trump và Tổng thống Nga Putin đã có cuộc điện đàm lịch sử kéo dài 90 phút. Qua đó, hai lãnh đạo nhất trí tiến hành ngay các cuộc đàm phán để nhanh chóng chấm dứt xung đột ở Ucraina.
Năm ngày sau, hai phái đoàn cấp cao của Nga và Mỹ đã gặp nhau tại Riyadh, Ả Rập Xê Út vào ngày 18/2. Cuộc đàm phán đánh dấu một bước tiến quan trọng trong nỗ lực giải quyết cuộc khủng hoảng Ucraina và cải thiện quan hệ song phương. Mặc dù chưa đạt được những thỏa thuận cụ thể, hai bên đã thống nhất thiết lập cơ chế tham vấn và cam kết tiếp tục đối thoại.
Tuy nhiên, vẫn còn nhiều thách thức và tranh cãi sau những bước đi nhanh chóng của Mỹ và Nga. Không có quan chức Ucraina nào tham dự cuộc họp. Tổng thống Ucraina Volodymyr Zelensky tuyên bố rằng Kiev sẽ không chấp nhận bất kỳ kết quả nào từ cuộc đàm phán này, vì Ucraina không được tham gia.
Trong khi đó, các đồng minh châu Âu đang lo ngại rằng họ đang bị gạt ra ngoài. Tổng thống Pháp Emmanuel Macron và Thủ tướng Anh Keir Starmer sẽ có chuyến thăm Mỹ riêng lẻ ngày 24, 25/2. Họ dự kiến sẽ thuyết phục Tổng thống Trump không nên vội vàng đạt thỏa thuận ngừng bắn với Tổng thống Vladimir Putin, giữ cho châu Âu tham gia đàm phán hòa bình, và thảo luận đảm bảo an ninh cho Ucraina.
Theo Reuteurs, hiện vẫn còn quá sớm để hi vọng về triển vọng chấm dứt xung đột. Các khác biệt căn bản về lợi ích chiến lược, đặc biệt là vấn đề mở rộng NATO và các lệnh trừng phạt kinh tế, vẫn là những rào cản lớn cần được giải quyết. Dự kiến thế giằng co vẫn sẽ tiếp tục và một loạt đàm phán sẽ tiếp tục được tiến hành trong thời gian tới. Trong đó, cuộc gặp thượng đỉnh giữa Tổng thống Trump và Tổng thống Putin, dự kiến sắp diễn ra tại Ả Rập Xê-út, được kì vọng sẽ tạo bước chuyển tích cực hơn cho xung đột Nga - Ucraina.
>>> Xin mời quý vị đón xem Thời sự HTV lúc 20 giờ và Chương trình Thế giới 24G lúc 20 giờ 30 phút mỗi ngày trên kênh HTV9