Dám nghĩ, dám làm, sẵn sàng đổi mới sáng tạo để chớp lấy cơ hội thị trường giúp startup Việt tạo lợi thế nhờ sự khác biệt, đột phá trong tăng trưởng và vượt trội trong cạnh tranh.
Trước đây, mỗi khi chuyển nhà đều nhờ bạn bè hay người thân giúp đỡ, nhưng rồi dần dần nhu cầu di dời, chuyển chỗ ở tăng lên, cần đội ngũ chuyên nghiệp hơn. Nhạy bén nắm bắt xu thế này, ngay sau khi tốt nghiệp đại học năm 1995, ông Lê Quân, hiện là Thứ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, Phó giám đốc Đại học Quốc gia Hà Nội, người đã từng sáng lập Câu lạc bộ và Diễn đàn quản trị nhân sự, kiếm những đồng tiền đầu tiên từ dịch vụ chuyển nhà trọn gói.
Bắt đầu bằng thiết kế tờ rơi, phát tại khu vực người nước ngoài sống tại Hà Nội, thuê cửu vạn ở chợ và nhận những hợp đồng chuyển nhà trọn gói, chặng đường khởi sự kinh doanh đầu tiên của ông đến từ những hợp đồng chuyển nhà như thế.
Năm 1996, giá mua mới một hộp mực in laser là 68 USD, chi phí này khá đắt đỏ. "Khi hết mực, thay vì phải mua hộp mực mới, chúng tôi nhập những hộp mực Đài Loan về, làm dịch vụ đổ mực máy in. Xuất phát từ hoạt động này, Công ty văn phòng phẩm Ngân Hà ra đời", ông Quân chia sẻ.
Sau đó, công ty phát triển kinh doanh theo hướng mới. "Các tổ chức, doanh nghiệp thay vì phải ra cửa hàng mua văn phòng phẩm, có thể dùng dịch vụ của chúng tôi mua văn phòng phẩm ngay tại văn phòng và hỗ trợ nhiều hoạt động khác như sửa chữa máy in, bảo dưỡng trang thiết bị...".
Theo ông Quân, mỗi hoạt động kinh doanh đều có chu kỳ, đáp ứng nhu cầu thị trường trong một bối cảnh cạnh tranh. Những doanh nghiệp nào dám tiên phong nhanh nhạy nắm bắt được nhu cầu, đổi mới sáng tạo trong hoạt động kinh doanh phần lớn đều thành công và bùng nổ về doanh số.
Thay đổi tư duy, nắm bắt thị trường
Chia sẻ tại sự kiện "Hỗ trợ giảng viên, sinh viên đổi mới sáng tạo và khởi nghiệp trong các cơ sở giáo dục nghề nghiệp" do Trường Cao đẳng nghề công nghệ cao Hà Nội vừa tổ chức, ông Lê Quân cho rằng, "điều quan trọng của startup là nhìn ra cơ hội của thị trường, tìm kiếm giải pháp đáp ứng nhu cầu thị trường".
Theo ông Quân, trong cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, giải pháp công nghệ làm giảm lợi thế cạnh tranh của các doanh nghiệp lớn, nhiều vốn, nhiều tiền nhưng thiếu ý tưởng. Đổi mới sáng tạo luôn đi kèm rủi ro, đòi hỏi startup nhiều khi phải mạo hiểm, đánh đổi nhiều thứ.
Vì vậy, cần chú trọng tư duy khởi nghiệp. "Khởi nghiệp không có nghĩa mọi sinh viên ra trường đều phải thành lập doanh nghiệp riêng của mình, mà là có tư duy sáng tạo, tự chủ, thoát ra khỏi nỗi sợ, tự ti của bản thân", ông Quân nhấn mạnh.
Đồng ý quan điểm trên, ông Đàm Quang Thắng, Tổng giám đốc Công ty TNNH Agricare Việt Nam, cho rằng, "sáng tạo không hề cao sang, không hề ghê gớm mà sáng tạo là tạo ra bất kỳ cái gì có tính mới, có lợi ích, phù hợp với cộng đồng. Sau đó, đổi mới liên tục, hoàn thiện sản phẩm để đáp ứng nhu cầu thị trường".
Khởi nghiệp bắt đầu từ 3 điều, có đam mê, ý tưởng kinh doanh hoặc giỏi chuyên môn. Khởi nghiệp là con đường đầy chông gai, trước khi khởi sự doanh nghiệp, startup phải phân biệt rõ sự khác nhau giữa khởi nghiệp truyền thống và khởi nghiệp đổi mới sáng tạo. Khởi nghiệp ở góc độ doanh nghiệp nhỏ và vừa và khởi nghiệp đổi mới sáng tạo có nhiều điểm khác nhau, thậm chí trái ngược hoàn toàn.
Về nguồn lực, khởi nghiệp truyền thống có thể tự bước đi một mình, trong khi đó khởi nghiệp đổi mới sáng tạo cần nhiều nguồn lực, sự hợp sức của những người đồng sáng lập để tận dụng lợi thế của nhau.
Về thị trường, khởi nghiệp truyền thống chỉ tập trung vào trong phạm vi hẹp, nơi ở hoặc nơi mình biết; cần vốn ít hơn, sản phẩm phục vụ nhu cầu cấp thiết. Chẳng hạn, xây dựng thương hiệu cho nông sản chỉ tập trung ở khu vực nhất định, phục vụ cho cư dân vùng xung quanh.
Nhưng khởi nghiệp đổi mới sáng tạo phải đi nhanh nhất, vượt ra ngoài khu vực, phục vụ nhu cầu của nhiều người. Cần xác định khởi nghiệp loại hình nào để xác định mô hình kinh doanh.
Ngoài ra, tỷ lệ khởi nghiệp thành công rất nhỏ, thất bại lặp lại nhiều lần, đây là câu chuyện rất bình thường của khởi nghiệp. Để đứng dậy sau mỗi vấp ngã, chúng ta cần thay đổi tư duy, chuyển từ tư duy cũ là làm ra sản phẩm và bán cho khách hàng thành tư duy mới, tìm kiếm khách hàng sẵn sàng mua sản phẩm trước, sau đó nghiên cứu phát triển sản phẩm.
Thay đổi trước khi quá muộn
Tài nguyên là hữu hạn nhưng sức sáng tạo là vô hạn phụ thuộc vào năng lực trí tuệ, sức sáng tạo, đổi mới của con người. Theo bà Bùi Kiều Anh, đại diện Viện Chiến lược phát triển, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, có 4 điều kiện chính thúc đẩy năng lực sáng tạo của con người.
Thứ nhất, là không gian. Cần có thời gian và không gian cho tinh thần để xóa bỏ những lối suy nghĩ đi vào lối mòn. Con người có thể sáng tạo ở bất cứ nơi đâu với thời gian không xác định, khi di chuyển trên phương tiện giao thông, khi đi bộ tập thể dục... Khó có thể thỏa sức sáng tạo khi chỉ gò bó trong một không gian và khuôn khổ thời gian cụ thể.
Thứ hai, sự khó khăn. Vẻ đẹp của sự sáng tạo được sinh ra chính từ những khó khăn. Khi cạn kiệt ý tưởng cho sự sáng tạo, hãy tìm những khó khăn để truyền cảm hứng cho tâm trí sáng tạo.
Thứ ba, nguồn cảm hứng. Làm chủ nguồn cảm hứng sáng tạo sẽ giúp theo đuổi được những mong muốn, nâng cao khả năng thành công cho một ý tưởng, có thêm cách làm mới trong mọi công việc và giúp hứng thú hơn với những nhiệm vụ vẫn lặp đi lặp lại hàng ngày.
Thứ tư, tình yêu đối với những ý tưởng. Mỗi ý tưởng tuôn ra từ tâm trí con người cần được tôn trọng, cần biết gắn kết với những tiềm ẩn trong bản thân, từ đó để sự sáng tạo nảy ra. Đó là những điều kiện cơ bản nhất để thúc đẩy năng lực sáng tạo.